Dezenfektan Kullanımı Hakkında Bilgi
El ve cilt antiseptikleri bir diğer deyişle el dezenfektanları covid-19 ile birlikte hemen hemen hepimizin hayatında önemli yer tutmaya başladı. Arabamızda, çantamızda, cebimizde taşıdığımız, sağda, solda, masalarda, duvarlarda, girişlerde, çıkışlarda sürekli gördüğümüz ürünler olmuştur. Alkol bazlı bu ürünler ile ilgili bizi biraz daha bilgilendirmesi, seçimlerimizde etkili olması için biraz açıklama yapmak istedik.
Etil alkol (etanol)nedir?
Etil alkol, mısır, buğday, arpa, şeker pancarı, şeker kamışı gibi bitkilerin mayalama işlemi ile fermente edilmesi sonucunda bitkisel (tarımsal) kaynaklı olarak üretilir. Ülkemizde sıklıkla şeker pancarı bu tür üretim için kullanılır.
Etil Alkol vücutta metabolize olabilen tek alkol türüdür ve güvenle kullanılır. Actodermanol etil alkol içerir. %70 v/v ortalama 65,9 g alkole tekabül eder. Bakteri, mantar ve virüslere etkindir.
İzopropil alkol (2-Propanol) nedir?
El antisepsisinde etil alkol dışında izopropil alkolde sıklıkla kullanılmaktadır. İzopropil alkolün diğer adı 2-Propanoldür. Petrol kaynaklıdır. Actoderm izopropil alkol içerir. %70 v/v ortalama 62,8 g alkole tekabül eder. Bakteri, mantar ve virüslere etkindir.
Etkinlik sırası nedir?
El antisepsisinde kullanılan alkollerin etkinlikleri de farklıdır. Bu etkinlik sıralaması ise
n-propanol (1-propanol) > izopropil alkol (2-propanol) > etil alkol (etanol) şeklindedir.
Aynı etkinlik derecelerini elde etmek için%42 n-propanol = %60 izopropanol = %77 etanol konsantrasyonları gereklidir. Çeşitli çalışmalar %50-90’lik etil alkol yada alkol kombinasyonları içeren solüsyonların mikroorganizmaları öldürmek ve inhibe etmek konusunda son derece etkili olduğunu ispatlamıştır.
Kullanıcı dilediği alkollü ürünü tercih edebilir. Ürünler arasında etkinlik açısından fark olmayıp kullanılan alkol cinsi farklıdır.
Etki mekanizması nedir? Nelere etkilidir?
Alkollerin temel etki mekanizması protein denatürasyonudur. Gram-pozitif ve gram-negatifbakterilere, mikobakterilereve birçokvirüsekarşı güçlü ve hızlı öldürücü etkinliğe sahiptirler.
Kuduz virüsü hariç zarflı virüslerin çoğunu [örneğin;Corona virüs, Herpes simpleks virüs, HIV, Influenza virüs, RSV ve Vaccinia virüs] hızla inaktive ederler.Hepatit B ve Cvirüslerine etkileri daha düşük olmakla birlikte bu virüsleri de inaktive ederler.
Zarfsız virüslere etkili olabilmeleri için uzun süre ve daha yüksek konsantrasyonda temas etmeleri gereklidir. Bakteri sporlarına etkisizdir, bakteri sporları alkollerin içerisinde uzun süre canlı kalabilir.
Diğer Alkoller:
Fenil etanol ve benzil alkol gibi aromatik alkoller hem hoş çiçek kokuları hem de mirobiyolojik etkileri nedeni ile el dezenfektanlarında sinerjik etki elde etmek için katkı olarak kullanılabilir. Polialkoller olarak bilinen etilen glikol ve gliserin daha ziyade antifriz vb.Bir diğer alkol türü ise metanoldür. Methanol gerek toksik özelliği gerekse düşük aktivitesi nedeni ile el dezenfektanı olarak tercih edilmez.
Kirli eller üzerine alkollü antiseptik önerilmez, kir durumunda öncelikle el yıkama önerilir.
Dezenfektanların yanında eskiden beri kültürümüzde olan kolonya da çok daha fazla kullandığımız, yanımızda bulundurduğumuz ürünlerden olmuştur.
Kolonya,etil alkol, su ve limon, çiçek veya tütün esansı gibi hoş koku veren maddelerin karışımından oluşan bir tür parfüm.
Tüm zamanların en yaygın kullanılan tuvalet malzemesi olarak da bilinen kolonya, ilk kez 1709 yılında İtalyan Giovanni Paolo Feminis tarafından Köln’de üretilmiştir.
Cilde sürüldükten sonra içerisinde bulunan alkolün hızla buharlaşması ve bu sırada buharlaşan alkol moleküllerinin çevrelerinden ısı çekmesi nedeniyle kullanan kişiye bir serinlik verir ve genelde ferahlamak için kullanılır. Bunun dışında keskin kokusu sebebi ile ayıltıcı özelliği vardır.